dinsdag 12 juli 2011

Populair in Nederland in het pré-hitparadetijdperk

Muziek speelt al eeuwen een rol. Rond 1930 bijvoorbeeld wordt er vrijwel uitsluitend live genoten. Op kermissen en jaarmarkten in de provincie, of in tingel tangels, café-chantants en theaters in de grote steden. De sterren uit deze vooroorlogse jaren die de jaren des tijds hebben getrotseerd, zijn de cabaretiers en revue-artiesten: Jean-Louis Pisuisse, Fien de la Mar, Louis Davids, zijn zus Heintje Davids, Lou Bandy en Sylvain Poons.

In de jaren dertig en veertig zijn grote orkesten populair. Bands als die van Benny Goodman, Tommy Dorsey, Harry James, Glenn Miller, Count Basie, Charlie Barnet en tientallen anderen treden op voor een enthousiast publiek. Ze leveren de 'popmuziek' voor de jongeren van toen. De genadeklap voor de orkesten wordt een conflict tussen de muzikantenvakbond en de platenlabels. Daardoor kunnen big bands de studio niet meer in. Vocalisten nemen vanaf dat moment hun plaats in. Frank Sinatra, Doris Day (Doris Kappelhoff), Jo Stafford, Perry Como, Rosemary Clooney, Dick Haymes en Peggy Lee worden de nieuwe favorieten.

Hitlijsten zijn een goede graadmeter voor populariteit. Een belangrijk hitologisch jaar is 1936. Op 4 januari 1936 publiceert Billboard de allereerste hitlijst die gebaseerd is op plaatverkopen. De eerste nummer één - op een breekbare 12 inch 78 toeren schijf - is Stop! Look! Listen! van jazz-ster Joe Venuti. Dat is op dat moment een grote naam. In de nieuwe strijd naar grote hitparadesuccessen zoekt de industrie naar andere methoden om topsterren in het zonnetje te zetten. Een gouden plaat is zo'n manier.

Op 10 februari 1942 wordt in Amerika voor het eerst in de muziekgeschiedenis een gouden plaat uitgereikt. Glenn Miller is de gelukkige dankzij de miljoenenverkoop van Chattanooga Choo Choo. Van deze 78 toerenplaat, die vanaf 29 november 1941 negen weken op de eerste plaats van de Amerikaanse hitparade staat, zijn maar liefst 1,2 miljoen exemplaren verkocht. Is dat al heel erg veel, een ware evergreen, een million seller, wordt door Bing Crosby iets later, op 29 mei 1942, opgenomen. Zijn versie van White Christmas zal uitgroeien tot een van de best verkochte singles ooit.

Ondanks het feit dat Nederland bezet is, verschijnt op 6 augustus 1942 het allereerste nummer van het Nederlandse muziekblad Tuney Tunes. De prijs staat er in francs op vermeld om de bezetter om de tuin te leiden. Amerikaanse muziek was zwaar verboden, helemaal als het door ‘negers’ gebracht werd. Het eerste bovengrondse nummer van de Tuney Tunes verschijnt pal na de bevrijding van Zuid-Nederland in september 1944. Het formaat is dan meteen een stukje groter en ook komen er de eerste redactionele stukjes in te staan. Tuney Tunes zal tot en met juli 1966 een goed beeld geven van wat populair is in Nederland met songteksten, hitlijsten en poppolls. Aan het begin van de jaren zestig heeft drukker J. van Haaren uit Eindhoven er geen zin meer in, omdat het hem te druk wordt. Hij doet Tuney Tunes over aan Paul Acket, die tot en met juli 1966 de oude titel blijft voeren. Vanaf augustus 1966 krijgt het tijdschrift een nieuwe naam en die is tot en met augustus 1995 Popfoto. Anno 2008 heet het blad Fancy, maar dat is geen popblad meer.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn swing, jive, boogie woogie en country & western onder invloed van de Amerikaanse bevrijders populaire genres in Nederland. In de nachtclubs in de grote steden klinkt soms ook rhythm & blues.

Pete Felleman wordt beschouwd als de eerste discjockey in Nederland. In 1947 maakt hij zijn debuut voor de VARA-microfoon in het programma Swing And Sweet. Hierin laat hij als eerste jazz-muziek op de Nederlandse radio horen. Pete Felleman (80) overlijdt op 11 februari 2000 in zijn woonplaats Amstelveen.

De ontwikkeling van de geluidsdragers verandert na de Tweede Wereldoorlog. Op 18 juni 1948 geeft de directeur van Columbia Records een demonstratie van de langspeelplaat. Elf jaar later, op 18 maart 1959, besluit platenmaatschappij EMI te stoppen met de productie van 78 toerenplaten. De muziek van EMI zal alleen nog maar op 45 toeren-singles of op LP’s worden uitgebracht. Dat voorbeeld krijgt navolging. 45 toeren singles zijn in Nederland te koop vanaf oktober 1953. Philips prijst in Muziek Expres van juni 1957 hits op 45 toeren single aan met "Neem ze mee op 45 toeren" "... en niet alleen omdat die kleine plaatjes zo gemakkelijk mee te nemen - en op te bergen - zijn. Maar ook om de betere klankkwaliteit en het bestendige materiaal!"

In Engeland kan de platenkoper op 14 november 1952 in de Britse New Musical Express de eerste hitparade van Engeland bekijken; Here In My Heart van Al Martino staat op nummer één.

In juni 1953 staat in het tijdschrift Tuney Tunes een aankondiging van de eerste Poll die het tijdschrift gaat houden. Dit naar aanleiding van de populariteit van polls in Amerika. In september 1953 kunnen de lezers kiezen. Inzenden kan tot 6 oktober 1953. Later verlengd tot 10 oktober 1953. In november en december 1953 staat de uitslag gepubliceerd. De lezers van het muziekblad 'Tuney Tunes' verkiezen elektrische gitaarpionier Eddy Christiani in 1953 tot de populairste zanger van Nederland. Met Sucu Sucu scoort hij een grote hit. Hij blijft bovenaan in de poll staan tot en met 1956. Zijn enige Top 40 hit (die bestaat vanaf 1965) is Lou Lou en die bereikt #21 in 1968.
Andere populaire artiesten uit de jaren tot circa 1955 zijn Max van Praag, Willy Alberti en de Skymasters. Halverwege de jaren vijftig doet ook het levenslied het goed, met als belangrijkste vertolkers: Johnny Jordaan, de Zangeres Zonder Naam (Mary Servaes) en De Straatzangers (duo bestaande uit Willy Alberti en Max van Praag).

In 1954 maakt de single Rock Around The Clock van Bill Haley & his Comets indruk als titelsong van de film Blackboard Jungle. Filmmaatschappij Columbia Pictures maakt een film met Bill Haley en noemt die Rock Around The Clock. De Nederlandse uitbreng in 1956 luidt in Nederland het rock and rolltijdperk in. Bill Haley was al 30 toen hij een wereldster werd. Dat zal hij blijven tot de komst van Elvis Presley.In Nederland zorgt de film Rock Around The Clock voor botsingen in Dordrecht, Assen en Castricum. In Apeldoorn mag de film niet worden vertoond. In Gouda wel, maar zonder geluid. Ook in Engeland zorgt de film voor commotie.

Op 15 december 1955 (gedateerd op januari 1956) verschijnt het eerste nummer van Muziek Expres. De ondertitel luidt: amusements- en dansmuziek, lichte- en jazzmuziek, film, show-business, radio en tv. De redactie: "Muziek Expres wil geen vakblad zijn, wel een orgaan, waarin - zo nodig - de belangen der beroeps-musici onder de loupe genomen worden. Er wordt naar gestreefd zijn inhoud belangwekkend te maken voor iedereen die maar enigszins interesse heeft voor de gebeurtenissen in de lichte muziek." In het maandblad o.a. de platenoogst. Redacteur-uitgever is Paul Acket, die beschouwd kan worden als de vader van het Nederlandse muziektijdschrift (eerder was hij ook jazzrecensent van Het Vaderland en vaste redacteur van Tuney Tunes).

Op 24 mei 1956 wordt het allereerste Eurovisie Songfestival in de Teatro Kursaal in Lugano in Zwitserland gehouden. Het liedjesfestijn is bedacht door Marcel Baisoncon van de European Broadcasting Union (EBU). Er doen zeven landen mee: Nederland, Zwitserland, België, Duitsland, Frankrijk, Italië en Luxemburg. Ieder land laat twee liedjes horen. Jetty Paerl opent met De Vogels Van Holland. Dit liedje is geschreven door Annie M.G. Schmidt en Cor Lemaire. Corry Brokken is de tweede Nederlandse deelnemer. Zij zingt Voorgoed Voorbij van Jelle de Vries. De Zwitserse Lys Assia wint met Refrains.
In 1957 wint Corry Brokken in Frankfurt het Eurovisiesongfestival met het lied Net als Toen (een compositie van Willy van Hemert waarop 7.000 van de 17.000 inzenders stemden voor de nationale finale). Ook in 1958 vertegenwoordigt ze Nederland; met Heel De Wereld wordt ze 9e (gedeeld laatste).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten